تاملی بر تحقیقاتی که درباره "زبان پیشین آذربایجان" انجام شده است

در چند سال اخیر تحقیقات مفیدی درباره زبان آذربایجان (اعم از قدیم و جدید) شده است. به طور کلی این تحقیقاتی که تاکنون راجع به زبان آذربایجان شده را در پنج قسم می توان بررسی کرد:

1ـ تحقیق زبان شناسی درباره ی زبان آذری قدیم.

2ـ تحقیقات کلی درباره ی تاریخچه و سوابق زبان قدیم آذربایجان.

3ـ تحقیقاتی که درباره ی آثار باقیمانده ی آذری قدیم به عمل آمده است.

4ـ تحقیق درباره ی لهجه های ایرانی که امروز در آذربایجان وجود دارد.

5ـ تحقیق درباره ی مواد و آثار فارسی و آذری (به طور کلی ایرانی) در زبان کنونی آذربایجان.

در ادامه برخی از مآخذی که برای کسب اطلاعات مفصل و واقعی از «زبان آذربایجان» می توان به آنها رجوع کرد، آورده می شود. با این توضیح که افراد و محققان بسیاری نیز در این خصوص آثار ارزنده ای را خلق کرده اند که در این نوشتار نیامده است.

1ـ الف: مقاله «زبان قدیم آذربایجان» از استاد هنینگ:

The Anicent Language of Azerbaijan (Paper read before the philological Society on Dec. 4. 1953)

2ـ الف: «زبان کنونی آذربایجان» تالیف دکتر ماهیار نوابی، از ص 28 تا 38 در این کتاب اختلاف تلفظ و تغییرات حروف و آواها در فارسی و آذربایجانی با یکدیگر سنجیده شده.

3ـ الف: رک فهرست مآخذی که در پایان مقاله محققانه ی «زبان ها و لهجه های ایرانی» از دکتر احسان یارشاطر ذکر شده، مجله ی دانشکده ی ادبیات تهران، شماره 1 و 2 سال پنجم، ص 43 تا 46.

4ـ ب: «زبان ترکی آذربایجان» از مرحوم عباس اقبال. مجله ی یادگار، سال 2 شماره 3 ص 9ـ1 5ـ ب: «زبان کنونی آذربایجان» تالیف دکتر ماهیار نوابی، مقدمه ص 3 تا 28.

6ـ ب: «آذری یا زبان باستان آذربایگان» تالیف مرحوم احمد کسروی. این رساله در سال 1309 و 1352 جداگانه و نیز در ضمن «کاروند کسروی» در سال 1352 به چاپ رسیده است.

7ـ ب: «فهلویات ماما عصمت و کشفی به زبان آذری» از ادیب طوسی، شماره ی سوم سال هشتم نشریه ی دانشکده ادبیات تبریز، ص 241.

8ـ ب: G. Le strange, The Land or the Eastern Caliphate, 9ـ ب: «گویش آذری» پژوهشی از رحیم رضازاده ملک، انتشارات انجمن فرهنگ ایران باستان ـ 6، مقدمه.

10ـ ج: «آذری یا زبان باستان آذربایکان» تالیف مرحوم کسروی.

11ـ ج: «فهلویات ماما عصمت و کشفی به زبان آذری ـ اصطلاح راژی یا شهری» از ادیب طوسی، شماره سوم سال هشتم نشریه دانشکده ی ادبیات تبریز.

12ـ ج: «فهلویات مغربی تبریزی»، از ادیب طوسی، شماره دوم سال هشتم نشریه ی دانشکده ادبیات تبریز.

13ـ ج: « فهلویات زبان آذری در قرن هشتم و نهم» از ادیب طوسی، شماره ی چهارم سال هفتم نشریه ی دانشکده ادبیات تبریز.

14ـ ج: « نمونه ای از فهلویات قزوین و زنجان و تبریز (اصل و آوا نوشت و معنی غزلی ملمع از همام تبریزی با توضیحات لغوی) در قرن هفتم) از ادیب طوسی، شماره ی سوم سال هفتم نشریه ی دانشکده ادبیات تبریز.

15ـ ج: «زبان مردم تبریز در پایان سده ی دهم و آغاز سده ی یازدهم هجری»، دکتر نوابی، شماره سوم و چهار سال نهم نشریه ی دانشکده ی ادبیات تبریز.

16ـ ج: «رساله ی روحی انارجانی»، سعید نفیسی، «فرهنگ ایران زمین» جلد دوم دفتر چهارم، ص 372 ـ 329

17ـ ج: «سندی در باب زبان آذری» از مرحوم عباس اقبال، مجله ی یادگار سال 2 شماره 3 ، ص 50 ـ 43

18ـ ج: «یک سند تاریخی از گویش آذری تبریز» از محمد مقدم، ایران کوده، شماره ی 10.

19ـ ج: «گویش آذری» (متن و ترجمه و واژه نامه رساله ی روحی انارجانی) پژوهشی از رحیم رضازاده ملک، از انتشارات انجمن فرهنگ ایران باستان ـ 6، مقدمه و متن.

20ـ ج: ایضا برای رساله ی مولانا روحی انارجانی رجوع شود به: مقاله ی «زبان قدیم آذربایجان» از استاد هنینگ، ص 157، شماره ی 2 و ص 176 شماره ی 50.

21ـ ج: «آثار موجود از زبان آذری» از ادیب طوسی (شامل توضیحات کلی و طبقه بندی آثار موجود از زبان آذری و فهرست واژه های باقیمانده از آن زبان)، شماره ی 4 سال نهم نشریه ی دانشکده ادبیات تبریز.

22ـ د: «آذری یا زبان باستان آذربایگان» کسروی.

23ـ د: «نکته ای چند از زبان هرزنی» از منوچهر مرتضوی، شماره سوم دوره ششم نشریه دانشکده ادبیات تبریز.

24ـ د: « تاتی و هرزنی» تالیف عبدالعلی کارنگ، تبریز 1333.

25ـ د: «گویش کرینگان» تالیف یحیی ذکاء، 1332.

26ـ د: «گویش گلین قیه» توسط یحیی ذکاء، فرهنگ ایران زمین 1336 دفتر اول.

27ـ د: مقاله ی « زبان قدیم آذربایجان» از استاد هنینگ که ذکر آن گذشت به خصوص از صفحه 165 به بعد.

28ـ د: «زبان ها و لهجه های ایران» توسط دکتر احسان یارشاطر، شماره 1 و 2 سال پنجم مجله ی دانشکده ی ادبیات تهران، صفحات 35 و 36 و 37 . 43.

29ـ د: «فعل در زبان هرزنی» از منوچهر مرتضوی، شماره زمستان سال 1341 و شماره ی بهار سال 1342 نشریه ی دانشکده ی ادبیات تبریز.

30ـ ﻫ : « نمونه ای چند از لغت آذری» از ادیب طوسی در دو قسمت:

الف ـ اسامی قری و شهرها و امکنه، شماره ی 4 سال هشتم و شماره های 2 و 3 سال نهم نشریه ی دانشکده ی ادبیات تبریز.

ب ـ کلماتی که در زبان فعلی آذربایجان موجود است، شماره های 3 و 4 سال نهم نشریه ی دانشکده ی ادبیات تبریز.

31ـ ﻫ : «زبان کنونی آذربایجان» تالیف دکتر ماهیار نوابی.

32ـ ﻫ : «تعبیرات و اصطلاحات و امثال مشترک فارسی و آذربایجانی» از هوشنگ ارژنگی، نشریه دانشکده ادبیات تبریز: شماره های 1 و 2 سال نهم و شماره 1 سال دهم نشریه.

33ـ ﻫ : «تعبیرات و اصطلاحات و امثال مشترک فارسی و آذربایجان» از رفیعه قنادیان، نشریه ی دانشکده ی ادبیات تبریز، شماره ی تابستان سال 1342.

Ishighli News Agency / آژانس خبری تحلیلی ایشیقلی

• آیا جنگ سوم قره باغ در راه است؟
• ترکیه به دنبال عذرخواهی از اسرائیل است!
• علی کریم لی: برای توافقی که با فشار روسیه اتفاق افتاد چرا جشن گرفتیم؟
• چرا اردوغان تمامی حرفهایش را زیر پا گذاشت؟
• شدت اعتراضات علیه فریب افکار عمومی آذربایجان